Goede doel 2023

Net als in 2022 zal het Vogelinformatiecentrum ook in 2023  geld besteden aan het beschermen van strandbroedvogels.

Dit jaar zetten we echter twee andere doelsoorten in de spotlight. De eerste soort die we in 2023 in de schijnwerpers zetten is de Grote Stern. Deze soort heeft een ongelofelijk harde klap gekregen van de verwoestende vogelgriep in 2022. Het is de eerste keer dat vogelgriep in de broedtijd zo om zich heen heeft gegrepen. De Grote Stern broedt maar op enkele plekken in Nederland, altijd in kolonies. Doordat veel uitwisseling tussen de kolonies plaatsvindt en de vogels erg dicht op elkaar broeden in de kolonies, is bijna de hele Nederlandse broedpopulatie aan de vogelgriep overleden. Op twee plekken werd nog succesvol gebroed. Eén van die plekken is bij de relatief nieuw gecreëerde Prins Hendrik Zanddijk op Texel. Wij hopen dat er vanuit Afrika in 2023 toch nog enkele vogels terugkeren. Omdat de populatie zo’n enorme klap heeft gekregen willen we de soort in 2023 en ook de jaren erna helpen door ze zoveel mogelijk geschikte broedmogelijkheden te bieden en onderzoek naar de soort te ondersteunen. Onderzoek kan een financiële ondersteuning gebruiken in de vorm van camera’s bij de broedplekken of zenders.

Video: een triest overzicht van de Vogelgriep bij de Petten op Texel. Beelden: Vogelinformatiecentrum Texel.

De tweede soort die we in 2023 uitlichten is de Scholekster. De Scholekster heeft in de laatste decennia een enorme duikvlucht in aantallen gezien. Sinds 1990 kelderen zowel de aantallen wintervogels als broedvogels van deze prachtige vogelsoort. Onderzoek van het project CHIRP, dat onderzoek doet naar de achteruitgang van Scholeksters, toont aan dat de aantallen Scholeksters achteruitgaan door aan tal van factoren als klimaatverandering, landbouw, predatie, verstoring en voedselaanbod. Meer informatie over de precieze achteruitgang is te vinden op hun website. Veel mensen zien de Scholekster echter nog veel in de buurt van steden. Dat klopt. Waar vogels uit hun originele habitat, namelijk wad- en weidegebieden, steeds minder voorkomen, zie je ze in stedelijke omgevingen veel meer. Stichting Scholekster op het dak legt op hun website precies uit hoe dat precies zit. Feit is dat het slecht gaat met de Scholekster en dat de zorgwekkende achteruitgang onderzocht moet worden. Het is namelijk goed mogelijk dat de mens een rol speelt in de achteruitgang, maar ook een rol kan spelen in toekomstige vooruitgang. 2023 is bij SOVON het Jaar van de Scholekster, en daar doen we graag aan mee. We hopen onderzoek en beschermingsprojecten voor de Scholekster te kunnen ondersteunen door de soort centraal te stellen in 2023.

Scholekster roepend op paal; Eurasian Oystercatcher calling on pole. Foto: AGAMI Photo Agency, Roy de Haas

Om de strandbroedvogels zoals Grote Stern en Scholekster te ondersteunen zal het Vogelinformatiecentrum het geld wat opgehaald wordt met het organiseren van onze vogelexcursies doneren aan de Stichting Texel Vogeleiland. Ook zal al het geld wat ingezameld wordt met het Wadden Vogelfestival gedoneerd worden voor ditzelfde doel.

Concrete doelen voor 2023:

• In samenwerking met Stichting Onderzoek Scholekster is een Texels zenderproject opgezet dat vliegbewegingen van de Scholekster in het westelijke Waddengebied gaat volgen. Zo kunnen verstoringen, vliegbewegingen en andere merkwaardigheden vastgelegd worden. Ook kan er meer onderzoek gedaan worden naar het effect van verschillende soorten verstoringen van Texelse Scholeksters. Ieder Texel Big Day team uit 2023 krijgt een eigen Scholekster die zij een naam mag geven. Vervolgens kan iedereen de gezenderde scholeksters volgen via het grotere zenderproject WATLAS van het NIOZ, waar verschillende soorten steltlopers met zenders gevolgd worden. Met geld van het Wadden Vogelfestival wordt een extra ontvangststation op een strategische plek gefinancierd zodat het bestaande netwerk verder wordt uitgebreid/versterkt. Daarnaast worden er minimaal 13 zenders gefinancierd.
• Stichting Texel Vogeleiland financiert nuttige voorlichting in de vorm van informatieve folders van Stichting Onderzoek Scholekster. Deze kleine Stichting is in april 2019 opgericht, met de uiterst toepasselijke afkorting SOS. De Stichting is opgericht door enkele Scholekster-Onderzoekers met als doel onderzoek aan Scholeksters te stimuleren en te helpen de bescherming te verbeteren. Het uiteindelijke doel van de stichting is de neergaande populatietrend in Nederland te keren. Door samen met SOS een informatieve folder op te maken leert het grotere publiek over de bedreigingen van de Scholekster, maar vooral ook over de mogelijkheden om de soort te helpen. Het is één van de kernwaarden van de Stichting Texel Vogeleiland om vogelsoorten te helpen door te voorzien in goede, nuttige voorlichting voor het grotere publiek.
• In 2023 worden door Stichting Onderzoek Scholekster, SOVON en Vogelbescherming verschillende proeven uitgevoerd in Nederland om de Scholekster als broedvogel te helpen. Het gaat hierbij om zogenaamde Scholekster Beschermplekken. Dit zijn een groot soort vogelhuizen waar jonge Scholeksters kunnen schuilen bij harde regen en felle zon, maar waar de jonge vogels ook kunnen schuilen voor roofdieren. Ook kunnen de ouders een goede nestkuil maken op het huis. De beschermplek moet voorkomen dat jonge, nog niet vliegvlugge Scholeksters van het dak springen door te hete daken. Mocht de proef in 2023 succesvol blijken, heeft Stichting Texel Vogeleiland een bedrag gereserveerd om meer Scholekster beschermplekken aan te bieden op plekken waar ze hard nodig zijn.

Prototype van een Scholekster beschermplek ontwikkeld door SOS in samenwerking met Vivara Pro.

• In 2023 worden ook verschillende proeven gedaan met zogenaamde broedpalen voor Scholeksters. Deze kleine versies van Ooievaarspalen kunnen in het boerenland geplaatst worden en zouden het broedsucces van de soort moeten helpen. Als proeven in 2023 succesvol blijken, is er ook voor dit goede doel een bedrag gereserveerd om in 2024 broedpalen te kunnen plaatsen op plekken waar ze hard nodig zijn.
• Maar niet alleen voor de Scholekster hebben we concrete bestedingen gevonden om de soort te helpen. In 2023 willen we ook de Grote Stern helpen. Na de enorme griepepidemie van 2022 voor de Grote Stern is het belangrijk om de broedkolonie op Texel in 2023 goed in de gaten te houden. Er zijn landelijk immers al vele meldingen geweest van Kokmeeuwen die aan vogelgriep bezweken. Het zou catastrofaal voor de Grote Stern zijn als vogelgriep in 2023 weer zou uitbreken in de broedkolonies. Het is dan ook één van de redenen geweest om mee te werken en het gesprek te starten tussen Staatsbosbeheer Texel, Waardenburg Ecology en Mardik Leopold (Grote Stern onderzoeker) van de Wageningen Universiteit over een camera in de broedkolonie van de Prins Hendrik Zanddijk. Door een camera te plaatsen kan er van afstand goed zicht gehouden worden op de kolonie die voor een groot deel buiten het zicht is voor het grote publiek en de onderzoekers. Ook kan de camera inzoomen om ringen af te lezen en gedrag te bestuderen. Het aflezen van ringen is na de griepepidemie ook zeer belangrijk. Zo komen we te weten welke vogels het overleefd hebben, hoe oud deze vogels zijn en of ze in 2022 in Nederland zijn afgelezen. Het lijkt er op dat er grote sterns zich gaan vestigen op de Prins Hendrik Zanddijk dit jaar. Om ook het grote publiek mee te laten genieten van de grote sterns worden de beelden in één van de centra van het Vogelinformatiecentrum getoond en zijn de beelden ook te zien op de website van het Vogelinformatiecentrum.
• Verdere bescherming van de grote stern als koloniebroedvogel is lastig omdat slecht te voorspellen is waar de kolonies gaan broeden. De Stichting Texel Vogeleiland heeft de sterns echter al eerder geholpen door bij te dragen aan het verversen van schelpen op de Schelpeneilandjes van Utopia en het Wagejot. De Stichting streeft ernaar om ook in 2024 weer bij te dragen aan het opknappen van de broedeilandjes waar grote sterns zouden kunnen gaan broeden. Verse schelpen verhogen de eilandjes ook ietwat, waardoor de broedeilandjes zo lang mogelijk ook echt eilandjes blijven in droge tijden. Dit beschermt de eilandjes tegen de ratten. Het creëren van schelpeneilandjes helpt ook de Kluut en de Bontbekplevier. Omdat een deel van het opgehaalde geld uit 2022, voor de Bontbekplevier en Kluut, nog niet besteedt is aan een goed doel, wordt ook een deel van het geld uit 2022 gebruikt voor dit goede doel.